wspomina
Halina Elczewska
ur. 1919
BIOGRAFIA
Urodzona w 1919 roku w Łodzi w rodzinie spolszczonych Żydów. Uczęszczała do gimnazjum im. E. Orzeszkowej przy Kościuszki 21,
do wybuchu wojny pracowała w Funduszu pracy przy Kościuszki 1.
W listopadzie 1939 razem z rodziną przeniosła się do łódzkiego getta. Tam też wyszła za mąż. 24 sierpnia 1944 roku została wywieziona z rodzicami, siostrami i mężem do Oświęcimia, gdzie straciła większość bliskich. Później razem z siostrą przewieziono je do Gross Rosen, gdzie w roku 1945 zostały wyzwolone. Następnie dostały się do pobliskiego polskiego miasteczka – Mieroszowa.
W roku ’46 przeniosła się do Wrocławia, gdzie powtórnie wyszła
za mąż. Od 1958 r. mieszka z rodziną w Warszawie, pracując
w telewizji i pisząc do prasy.
Jest pomysłodawczynią idei Parku Ocalałych w Łodzi.
Wtedy nie rodziło się w szpitalu tylko w domu. Ja jestem druga córka z kolei. Byłyśmy trzy. Urodziłam się w 1919 roku. Ojciec był dyrektorem w dużej takiej firmie, to była duża fabryka na Łąkowej 3/5, przędzalnia wełny czesankowej. Ponieważ założyciel tej fabryki, Markus Kohn, był krewnym, chyba jakimś kuzynem mojej babki czy prababki, wobec czego ojciec tam pracował i myśmy też mieszkali na terenie fabrycznym.
więcej
Ta Łąkowa z tego co ja pamiętam, to od numeru pierwszego aż do ulicy Kopernika to były same fabryki. To były same fabryki niemieckie i jedna ta fabryka należąca do Żyda, Markusa Kohna. Pod jedynką był Tiezten, pod siódemką był chyba Kindermann…
W tej fabryce pracowało również bardzo dużo Niemców. W ogóle w tym okresie w Łodzi było bardzo dużo Niemców. I nie tylko w tym okresie, bo do końca… mniej więcej taki był układ, że była 1/3 Polaków, 1/3 Niemców, 1/3 Żydów.
Łódź miała tak...
więcej
Ja swoje wczesne dzieciństwo spędziłam właśnie z kolegami, Niemcami, którzy byli synami naszego portiera, jeden to był w moim wieku, to był Rysiek Pede, a drugi był trochę starszy, to był Poldek Pede. I myśmy bawili się zawsze razem tzn. kopaliśmy piłkę, właziliśmy po drzewach, robiliśmy różne kawały. Ja byłam bardzo z nimi zaprzyjaźniona. Ich ojca nie cierpiałam. To był bardzo wredny facet. Wyrzucił z domu swoją matkę. Mój ojciec tą jego matkę wziął do nas i ona aż do śmierci u nas mieszkała. J...
więcej
Ja chodziłam do szkoły, chyba najlepszej w Łodzi, to było gimnazjum im. Elizy Orzeszkowej, na Kościuszki 21. po wojnie jak tam byłam, to tam był wydział geografii Uniwersytetu Łódzkiego, a teraz nie wiem, zdaje się że ktoś to odzyskał i teraz niszczeje. A to był, poza wszystkim innym, przepiękny budynek. To była cudowna szkoła. Miała wspaniałych nauczycieli, wspaniałych! Jak jestem w Łodzi i mówię kto uczył mnie polskiego, to wszyscy: „ach!”. Ponieważ moją nauczycielką polskieg...
więcej
Niemcy wkroczyli do Łodzi 7 września, no to już się nie wychodziło. Tylko wieczorem, jak już fabryka nie była czynna, to po prostu taki spacer się odbywało po terenie fabrycznym, żeby troszkę nałykać się powietrza.
Rysiek i Poldek Pede jak tylko wkroczyli Niemcy, to oni założyli czarne mundury z opaską, no ale w dalszym ciągu miałam z nimi dobry kontakt. Chyba pod koniec października albo na początku listopada któryś z chłopców zawiadomił nas, że jakiś generał niemiecki ma ochotę zająć nasze ...
więcej
W domu atmosfera była zawsze serdeczna, ciepła. Pełno kolegów przychodziło zawsze do nas, dlatego że to było duże mieszkanie. Chłopcy brali swoje książki, przychodzili i uczyli się. Zamiast u siebie w domu to przychodzili do nas, szczególnie latem, dlatego że to był jednopiętrowy dom w ogrodzie, tak że siedzieli sobie w ogródku. Nawet jak nas nie było, to rozmawiali sobie z rodzicami, bardzo lubili pogadać sobie z rodzicami. Tak że zawsze było przyjemnie i wesoło. No niestety nikogo już nie ma z...
więcej
À propos Tuwima, to moi rodzice przyjaźnili się ze starymi Tuwimami i potem, jak Julek i Irena już wyszli z domu, to Państwo Tuwimowie przeprowadzili się z ul. Andrzeja na ul. Kościuszki 27. Szkoła, do której chodziłam, to była na Kościuszki 21. Jak ze szkoły wracałam do domu, to szłam właśnie Kościuszki w kierunku numerów wzrastających. Bardzo często właśnie pani Tuwimowa stała w bramie i czekała, zabierała mnie na górę i tam częstowała mnie czymś, co dostawało się do picia tylko wtedy, gdy mia...
więcej
Po szkole ja zaczęłam pracować i pracowałam na Kościuszki 1. Tam było na parterze, to się nazywało Angielsko-Polskie Towarzystwo Handlowe. Pamiętam, w tym samym budynku, też na parterze, był Fundusz Pracy. No i tam pracowałam. To było takie pośrednictwo kontaktów i korespondencji. To były kontakty między firmami zagranicznymi i polskimi.
Tam pracowałam aż do wybuchu wojny. Pamiętam, byłam strasznie dumna, dlatego że już zarabiałam pieniądze. Oczywiście nie było takiego zwyczaju, żeby w domu o...
więcej
Spotykaliśmy się na Piotrkowskiej na odcinku chyba od Andrzeja do Grant Hotelu to był tzw. „deptak”. Także tam chodziło się i najważniejsze, to jak się szło i jakiś chłopak się ukłonił, no to była w ogóle pełnia szczęścia. Jak ja po wojnie przyjechałam do Łodzi, to nagle zobaczyłam, że na tej Piotrkowskiej są piękne secesyjne kamienice. Tak se pomyślałam: „czemu ja nigdy nie zauważałam tych kamienic przed wojną?” No, oczywiście, bo ja nie patrzyłam w górę, tylko przed sie...
więcej
Na emeryturę przeszłam mając lat pięćdziesiąt, a to dlatego, że w '68 roku, jak wiadomo, były te hece antysemickie. Moje córki postanowiły wyjechać na emigrację. Ja pracowałam w telewizji już kilkanaście lat, a ponieważ wiedziałam, że wtedy grozi mi to, że mnie zwolnią z pracy, bo córki wyjechały, więc ja sama prosiłam o to, żeby przejść na wcześniejszą emeryturę. Ale cały czas potem jeszcze współpracowałam z telewizją. A potem pracowałam społecznie.
więcej
Co nieco zrobiłam dla Łodzi, dlatego że w Łodzi na Wojska Polskiego jest Park Ocalałych. I on powstał z mojej inicjatywy.
Pamiętam ten widok na pomnik Kościuszki, na Plac Wolności. Park, do którego chodziłam, to był park Poniatowskiego. Bo był po drugiej ulicy od Łąkowej.
więcej
Widok na skrzyżowanie ulicy Piotrkowskiej z Radwańską-Brzeźną. W modernistycznym budynku, widocznym po prawej, funkcjonował wtedy Państwowy Teatr Ziemi Łódzkiej. Początek lat 60. XX w.
...
więcej
Kiosk RUCHu w alei ZMP (dziś aleja Rubinsteina) stojący przy ścianie szczytowej kamienicy z adresem Piotrkowska 73. Kamienica ta, wraz z oficynami, została zburzona 1971 r. i jej kosztem poszerzono al...
więcej
Aleja ZMP (dziś aleja Rubinsteina), wylot na Piotrkowską. Po lewej kiosk RUCHu stojący przy ścianie szczytowej kamienicy z adresem Piotrkowska 73. Kamienica ta, wraz z oficynami, została zburzona...
więcej
Aleja ZMP (dziś aleja Rubinsteina) w kierunku ul. Kościuszki. Po prawej ściana kamienicy z adresem Piotrkowska 73. Kamienica ta, wraz z oficynami, została zburzona 1971 r. i jej kosztem poszerzon...
więcej
Północna część alei ZMP (dziś aleja Rubinsteina) w kierunku ul. Kościuszki. Widoczna ściana kamienicy z adresem Piotrkowska 73. Kamienica ta, wraz z oficynami, została zburzona 1971 r. i jej kosz...
więcej
Aleja ZMP (dziś aleja Rubinsteina), wylot na Piotrkowską. Widoczny kiosk RUCHu stojący przy ścianie szczytowej kamienicy z adresem Piotrkowska 73. Kamienica ta, wraz z oficynami, została zburzona...
więcej
Mural DOMY MODY na ścianie szczytowej kamienicy z adresem Piotrkowska 73. Kamienica ta, wraz z oficynami, została zburzona 1971 r. i jej kosztem poszerzono aleję ZMP (dz. Rubinsteina).Widok ...
więcej
Aleja ZMP (dziś aleja Rubinsteina) w kierunku ul. Kościuszki. Po prawej ściana kamienicy z adresem Piotrkowska 73. Kamienica ta, wraz z oficynami, została zburzona 1971 r. i jej kosztem poszerzon...
więcej
Północno-wschodni narożnik skrzyżowania ulicy Traugutta i Piotrkowskiej. Widoczne narożne podcienia kamienicy rodziny Schepsów/Szepsów (Piotrkowska 70), zbudowanej pod koniec XIX w. Zdjęcie z drugiej&...
więcej
Ogródek kawiarni EGZOTYCZNA na Piotrkowskiej od strony alei Parkowej (dziś aleja Schillera). Później funkcjonował tu ogródek HORTEXU. Zdjęcie z końca lat 50. XX w.
Wacław Łukaszewicz uwiecznia...
więcej
Postój dorożek na ul. Próchnika przy Piotrkowskiej. Zdjęcie z końca lat 50. XX w.
Wacław Łukaszewicz uwieczniał Łódź na fotografiach w latach 1956-1972. Był członkiem Łódzkiego Towarzystwa Fo...
więcej
Sprzedaż balonów na północno-zachodnim rogu skrzyżowania ulicy Więckowskiego i Piotrkowskiej. Widok na wschód, w ulicę Jaracza. Zdjęcie z drugiej połowy lat 50. XX w.
Wacław Łukaszewicz uwieczniał ...
więcej
