ul. Piotrkowska 74-82

Fotografia Bronisława Wilkoszewskiego z albumu „Widoki m. Łodzi” przedstawiająca fragment ul. Piotrkowskiej od strony dawnej ul. Przejazd (ob. Tuwima) i ul. św. Andrzeja (ob. Andrzeja Struga). Rok 1821 to narodziny ulicy Piotrkowskiej. Podczas prac nad planem urbanistycznym miasta prowadzonych przez Rajmunda Rembielińskiego – ówczesnego prezesa Komisji Województwa Mazowieckiego – wyznaczono trakt piotrkowski. Łączył on Piotrków Trybunalski ze Zgierzem. Wzdłuż traktu zaczęli osiedlać się rękodzielnicy, drobni kupcy, sukiennicy, tkacze czy początkujący fabrykanci. Nazwa „Ulica Piotrkowska” pojawiła się dopiero w 1823 roku. Wygląd i charakter ulicy Piotrkowskiej zmieniał się wraz z rozwojem demograficznym i gospodarczym miasta. Gdy skończył się okres „Łodzi rzemieślniczej” na obrzeżach Nowego Miasta zaczęły powstawać fabryki i zakłady produkcyjne. Pierwszą fabrykę przy ul. Piotrkowskiej 282 postawił Ludwik Geyer. Zaczęto budować też tutaj czynszowe kamienice, w których wynajmowano mieszkania i lokale usługowe. Przy głównej ulicy miasta z czasem powstały eleganckie cukiernie, restauracje, sklepy i teatry. Nawiązywanie nowych kontaktów handlowych z kontrahentami spoza Łodzi spowodowało potrzebę budowania hoteli w centrum Łodzi. Najokazalszy wśród nich to Grand Hotel oferujący, jak czytamy w lokalnej prasie, „numerowane pokoje” oraz „Wiedeńską kawiarnię z piękną salą bilardową”. Najbardziej popularną wśród łodzian była kawiarnia Aleksandra Roszkowskiego mieszcząca się przy Piotrkowskiej 78. „U Roszka” przy „małej czarnej” spotykali się m.in. dziennikarze, adwokaci, lekarze czy łódzcy artyści. Na ul. Piotrkowskiej znajdowały się również eleganckie sklepy i składy z zagranicznymi towarami. Tutaj można było nabyć wysokiej jakości produkty z Niemiec, francuskie perfumy i kosmetyki, bieliznę z Wiednia, kryształy, fajansy i porcelanę z Czech czy angielskie maszyny do szycia.

Przy głównej ulicy Łodzi stawiano również fabrykanckie pałace, które wyróżniały się zdobieniem fasad i ilością detali architektonicznych. Do jednych z takich rezydencji przy główniej arterii miasta należy pałac Juliusza Heiznla przy ul. Piotrkowskiej 104. Wzrost potrzeb komunikacyjnych i rozwój infrastruktury miasta pod koniec XIX wieku sprawiły, że miejscowe władze zdecydowały o zbudowaniu w Łodzi sieci tramwajowej. To właśnie na Piotrkowskiej w piątek 23 grudnia 1898 roku pojawił się pierwszy w Królestwie Polskim elektryczny tramwaj. Piotrkowska była także dla wielu ulubionym miejscem niedzielnych spacerów. W wolne od pracy popołudnia łodzianie przechadzali się wzdłuż eleganckich sklepowych witryn i zasiadali w kawiarnianych ogródkach. Stanisław Reymont w „Ziemi obiecanej” pisał „…tłumy ubrane elegancko, damy w modnych kapeluszach, w bogatych okrywkach, mężczyźni w długich, czarnych paltach, w hawelokach z pelerynami. Żydzi w długich surdutach zabłoconych, Żydówki przeważnie piękne w aksamitach […]. Wrzawa napełniała ulicę, przepychano się ze śmiechem, tłoczono, spacerowano w górę ulicy aż do Przejazd lub Nawrot i z powrotem”.

Znana fraszka Jan Sztundyngera najlepiej obrazuje jak wyglądała najważniejsza ulica Łodzi: „To największą w Łodzi troską aby Łódź całą zmieścić na Piotrkowską”.

Fotografia, wykonana prawdopodobnie z okna kamienicy pod numerem 83 lub 81, przedstawia widok ulicy Piotrkowskiej w stronę północną. Widać wschodnią pierzeję zabudowaną kamienicami. Kamienica znajdująca się przy ulicy Piotrkowskiej 82 powstała w 1892 roku dla Menahe Bławata i Hersza Lejby Muchnickiego. Natomiast budynek przy Piotrkowskiej nr 80 powstał w 1882 roku. Jego pierwszymi właścicielami byli spadkobiercy W. Bromberga, zaś pod koniec lat 80. XIX wieku posesja przeszła na własność Judela Lewina Bary (Bari). Właścicielami kamienicy pod numerem 78 w XIX wieku byli kolejno Teodor Jeziorski, Hipolit Wawelberg a następnie Hugo Wulffsohna. Kolejne dwie kamienice stoją po obu stornach pasażu Meyera. Jedna z nich zwieńczona kopułą to Dom Towarzystwa Akcyjnego Ludwika Geyera. W drugiej znajdowała się słynna cukiernia Roszkowskiego. Na najdalszym planie dostrzec można kopułę kościoła Świętej Trójcy (obecnie pw. Zesłania Ducha Świętego).

Fotografia pochodzi z wydanego w 1896 roku albumu Bronisława Wilkoszewskiego „Widoki m. Łodzi”. Saryusz Bronisław Paweł Wilkoszewski (1847-1901), zwany "łódzkim Canaletto" był mistrzem fotografii ilustracyjnej. Udokumentował zabudowę Łodzi z końca XIX wieku przede wszystkim wille, fabryki, budynki użyteczności publicznej, obiekty sakralne, ulicę Piotrkowską. Jego zakład fotograficzny znajdował się w willi "Trianon" w Pasażu Meyera 5 (obecnie ulica Moniuszki).

Dzieło w domenie publicznej. Fotografie dzieł, do których autorskie prawa majątkowe wygasły (znajdujących się w tzw. „domenie publicznej”), mogą być pobierane i rozpowszechniane bez ograniczeń. W celu poszanowania autorskich praw osobistych twórców, konieczne jest oznaczanie dzieł nazwiskiem lub pseudonimem autora. Prosimy o każdorazowe wskazywanie Muzeum Miasta Łodzi jako właściciela obiektu.

Numer inwentarzowy obiektu: MHMŁ/I/2096

Obiekty ze zbiorów Muzeum Miasta Łodzi po digitalizacji w ramach projektu „Kultura cyfrowa”, zadanie: „Digitalizacja i popularyzacja fotografii z zasobu Muzeum Miasta Łodzi”