Podwórze

Zacznę od ulicy Srebrzyńskiej, czyli od osiedla Mireckiego, bo tam zamieszkałem tuż po wojnie. Dlaczego? Dlatego, że wychowywałem się w cieniu Strzemińskiego. Władysław Strzemiński i Katarzyna Kobro byli sąsiadami moich dziadków. Z Łuką Strzemińską wychowywałem się od dzieciństwa na podwórku grasowaliśmy z bandą dzieciaków. Dlaczego Łuka? Bo z niej zrobili Nikę, nie wiem dlaczego, a to była Łuka Strzemińska - tak na nią rodzice wołali. Więc Łuka - przewodziła naszej bandzie chłopaków, bo jak to się mówi ‘za chłopaka robiła’: ogoliła się na łyso i była chłopakiem, największym bandziorem na osiedlu. Więc Strzemińskiego miałem na co dzień, i kiedy patrzę dzisiaj, jak wielu ludzi mędrkuje na temat Strzemińskiego, nie mając o nim zielonego pojęcia, a już nie mówię o tym, że nie widząc go na oczy, to żal serce ściska. Wielu mędrków porobiło dzisiaj habiliatcje na Strzemińskim, wielu zabiera głos na jego temat na sesjach, nie mając o nim zielonego pojęcia. Oczywiście wtedy nie miałem pojęcia o ani unizmie, ani o sztuce nowoczesnej, dopiero później zacząłem, w miarę upływu lat, jakoś zaczynałem w to wrastać. Co zapamiętałem z tamtego czasu, jeżeli chodzi o Strzemińskiego i Katarzynę Kobro. Wiadomo powszechnie, że żyli w nędzy, poumierali w nędzy, na skutek rozmaitych intryg politycznych - w szkole zwłaszcza. Naprzeciwko nas mieszkał Stefan Wegner. Wegner był w szkole gwiazdą, jako absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie; Strzemiński wykształcenia plastycznego nie miał wyższego, bo jak wiadomo był inżynierem z wykształcenia, ale w młodości będąc asystentem Malewicza w Witebsku, tam zaczynał swoją artystyczną karierę. Ale Strzemiński górował w szkole nad Wegnerem i nad wszystkimi, bo miał swoistą charyzmę, czego inni nie mieli. I dzięki temu był w szkole bożyszczem, dla wszystkich. Patrząc z perspektywy, przeszło pół wieku na jego twórczość, uważam – może to herezja – że nie tyle był on wielkim artystą, ile wielkim teoretykiem sztuki. Jego unizm odegrał ogromną rolę w sztuce światowej, jak i jego teoria.